Hermetyzm jest niezwykle elastyczną filozofią, choć o jego oryginalnej, historycznej wersji raczej należałoby myśleć jako o religii, i dostosowuje się do nowych prądów. W zasadzie to, co pisałem o związkach Różo-Krzyża z Kabałą, to efekt przyswojenia sobie Kabały oraz Różo-Krzyża przez hermetyzm. Zapewne w historii podobnie było z alchemią, teurgią, a wielce prawdopodobne, że i nawet z astrologią. Jeśli hermetyzm traktujemy jako religię to jest to niezwykle wyjątkowa i cenna cecha. Również, gdy chcemy poznać, czym jest hermetyczna Kabała to warto o tym pamiętać.

Rodzaje Kabały.

Oryginalna Kabała dość szybko przeniknęła do środowisk nieżydowskich. Początkowo chrześcijanie, a w tym Kościół Katolicki, niezwykle przychylnie patrzyli na rozwój myśli kabalistycznej. Chrześcijańscy wyznawcy Kabały twierdzili, że ukrytym celem Kabały jest chrześcijaństwo.

Jednak Kabała ewoluowała dalej i przeniknęła do pogańskich wierzeń równie dobrze się do nich adaptując, jak do chrześcijaństwa. Kabała stała się częścią tajemnej doktryny masonerii, hermetyzmu, czy magii w takim samym stopniu jak nieco wcześniej chrześcijaństwa.

Źródła Kabały.

Żydzi traktują Kabałę jako swoje najcenniejsze duchowe i mistyczne dziedzictwo - zapewne nie zgodzą się z wieloma przedstawionymi tu tezami. Oburzą się też zapewne, gdy wspominam, że powstanie Kabały to XII wiek. Niestety - historia nie zachowała informacji o Kabale sprzed tego okresu. Można oczywiście powiedzieć, że Kabała to tradycja ustna, więc ciężko znaleźć świadectwa tego, co ktoś powiedział. Co prawda pewne ślady o istnieniu ustnej tradycji żydowskiej są przekazane przez starożytnych historyków, ale ciężko jest to utożsamiać z Kabałą.

To, co dziś znamy pod pojęciem Kabały, to efekt rozwoju żydowskiej tradycji mistycznej - przed nią była tzw. mistyka pałaców, zwana też mistyką Merkaby. Jej celem było przeżycie wizji Tronu Bożego a można było tego dostąpić wędrując przez 7 pałaców strzeżonych przez 7 archaniołów. Dostęp do pałacu miał być możliwy po podaniu specjalnego hasła mistycznego. Trudno nie dostrzec w tym pierwowzoru dla tzw. ścieżkowania i wędrówce po Drzewie Życia.

Drzewo Życia jako mapa.

Najbardziej charakterystyczną rzeczą w Kabale jest oczywiście Drzewo Życia - jego sefiroty są niewątpliwie rozwinięciem idei pałaców, a wędrówka po nim jest ciągle jedną z podstawowych technik mistycznego rozwoju w hermetyzmie. Tak więc Drzewo Życia stanowiło wyjątkową mapę - dużo bardziej rozbudowaną niż żywioły, czy nawet astrologia z planetami i gwiazdozbiorami.

Drzewo Życia to jednak nie tylko mapa rozwoju - to również zaszyfrowana historia stworzenia - zupełnie jak Różo-Krzyż Bytu. Jednak Kabała Hermetyczna to również, a może nawet przede wszystkim Tarot.

Tarot.

Tarot to kolejna mapa w hermetycznym arsenale. Znane obecnie połączenie (korespondencje) Drzewa Życia i kart Tarota zawdzięczamy Zakonowi Złotego Brzasku, który rozwinął i rozpowszechnił idee m.in. Eliphasa Levi'ego.

Główna koncepcja powiązania Tarota z Kabałą opiera się na przypisaniu Wielkich Arkanów Tarota do hebrajskich liter, a tym samym do ścieżek Drzewa Życia. Prosta zbieżność ilości Wielkich Arkanów nie jest oczywiście wystarczająca dla utworzenia takiej korespondencji, ale Wielkie Arkana są niezwykle bogate w symbolikę, co ułatwia przypisywanie im różnorodnych znaczeń. Niemniej przypisania te nie były robione automatycznie i różni interpretatorzy robili to różne sposoby.

System korespondencji Złotego Brzasku co prawda bazował na tym, co odkrył Eliphas Levi, ale był o wiele głębszy, obszerniejszy i bardziej przemyślany. Najsłynniejsza talia kart Tarota Rieder-Waite (Rieder-Waite-Shmith,  lub też Rieder-Smith) wywodzi się z tej stosowanej w Zakonie Złotego Brzasku. Karty zostały namalowane przez Pamelę Colman Smith wg instrukcji A.E. Waite i zostały opublikowane przez Rider Company.

Nie oznacza to oczywiście, że stanowi zamkniętą całość, bo inni okultyści go modyfikowali zgodnie z własnymi przemyśleniami i odkryciami. Szczególną rolę odegrał w takich modyfikacjach Aleister Crowley, który jest współautorem innej niezwykle znanej talii kart.

Czym jest Kabała w hermetyzmie?

Tarot, Drzewo Życia i Kabała były stosowane w hermetycznych systemach dość "przedmiotowo". Bynajmniej nie były podstawą doktryny, czy też wierzeń, choć oczywiście wprowadziły do systemów hermetycznych i okultystycznych elementy kosmologicznej filozofii, przez co dyscypliny hermetyczne zaczęły nabierać duchowej głębi i znaczenia o czym nadmieniłem na wstępie. Do okultyzmu przeniknęło też siłą rzeczy dużo mistycyzmu żydowskiego, ale został on okrojony i dopasowany do własnych jego potrzeb.

Przede wszystkim jednak ułatwiały Adeptom studiowanie rozbudowanych systemów mistycznych. Były praktycznym narzędziem pamięciowym, który dzięki wizualizacji i skojarzeniom pozawalał zapamiętać olbrzymie ilości informacji.

Możemy dziś się sprzeczać, czy system Złotego Brzasku to tylko mnemotechniczna sztuczka, czy też ponowne odkrycie zatajonej w starożytności wiedzy, ale niewątpliwie korzystanie z niego jest niezwykle pomocne studentom hermetycznej Kabały, a i sam proces poznawania robi wielkie wrażenie na studiujących.

Warto tu też zauważyć, że Kabała, która miała być metasystemem, w wersji Drzewo Życia objęła hermetyczne żywioły, ale raczej nie poradziła sobie z astrologią. Ten brak jednak uzupełniła Kabała w wersji Tarot, która pozwoliła ją włączyć do jednego systemu mistycznego.